GAYRİMÜSLİM MEBUSLARIN BAKIŞ AÇISIYLA OSMANLICILIK

Günümüz toplumlarının üzerinde çokça durdukları önemli bir konu olan çok kültürlülük ve farklılıkları barış içinde arada yaşatma problemi, Osmanlı Millet Sistemi yüzyıllar boyu gerçekleşmiştir. Etnisiteyi değil dini esas alan Sistemi, İslami kökleri üzerinden II. Mehmet sonrası kurumsallaşmış unsurları ruhani reislerinin idaresinde kendi yasaları ile yönetilen kurumlar olarak örgütlemiştir. Bu yapılanmaya göre gayrimüslimler çeşit dokunulmazlığı mabetlerinde serbestçe ibadetlerini yerine getiriyorlardı. Evlenme, boşanma, çeyiz, nafaka, veraset gibi günümüzde medeni hukuku ilgilendiren işlemleri cemaat teşkilatınca yürütülüyordu. Cemaat mahkemelerinin verdiği kararları yönetimi uyguluyordu. Ayrıca cemaatlerin okul açma, programlarını düzenleme yönetme yetkileri de bulunmaktaydı. Meclis-i Mebusan’da tarihçi Rum milletvekilinin belirttiği Latin dünyasından gelen tehditlere karşı, devletin gücü sayesinde özellikle Ortodokslar varlıklarını koruyabilmiştir. Çağının ilerisinde bu sistem 18. yüzyıla gelindiğinde, batıda gelişen sosyal hareketler, yeni akımlarla anakronik hale gelmiş, milliyetçiliğin hız kazandığı dönemde ulusalcı hareketleri tetikleyici işlev görmüştür. Devletinin zayıflaması karşısında emperyal güçler, unsurlarını himaye bahanesi parçalanması faaliyetlerine girişmiştir. devlet adamları, Hükümdarın birleştiriciliği altında üst kimliği bünyesinde parçalanmanın önüne geçmeye çalışmış, bağlamda Tanzimat Islahat Fermanları başlayan tebaanın eşitliğini sağlamaya yönelik dizi uygulamalar başlatılmıştır. 1869’da da vatandaşlığı kanunu çıkarılmıştır. 1876 Anayasası, Meşrutiyetin ilanı bunların devamı niteliğinde olmuştur. oluşan parlamentosunda gayrimüslim mebuslar yer almıştır. mebusların en azından yasama faaliyetlerinin başlangıcındaki Osmanlıcılık yanlısı ifadeleri doğurduğu umutları anlamak açısından önemlidir. Ancak gerek Düvel-i Muazzama adı verilen hasta adamın mirası için fırsat kollayan devletlerin gerekse toplumunda konuda elzem zihni dönüşümün gerçekleşmemesinin etkisiyle Osmanlılık gerçekleşemeden Devleti tarihe karışmıştır.